|
Fragmenty książki publikowane dzięki uprzejmości córki autora
Rok wydania 1993
WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE
MOTTO:
Drodzy Przyjaciele, idąc śladami ojców naszych dbajmy, aby nasza Perła
zachowała na zawsze niepowszedni blask.
Władysław Kita
Powstanie i rozwój Krynicy
Krynica była cząstką wielkiego obszaru dóbr Muszyńskich,stanowiącej
dawniej nieprzebyte bory i lasy z Muszyną- miastem położonym nad rzeką
Poprad i kilku osadami w górach się znajdującymi. Dobra te były własnością
królówpolskich i dopiero Król Władysław Jagiełło przywilejem z 30 lipca
1391r. nadał je biskupom krakowskim na wieczystą własność.Pierwsza wzmianka
historyczna o Krynicy znajduje się w przywileju biskupa Maciejewskiego
z r.1547, nadającympoddanemu Dankowi prawo założenia wsi Krynicy o 7
kmieciach, wybudowania domów i młyna,wypasania200 owiec, z uwolnieniem
przez 17 lat od pańszczyzny i wszelkich opłat. Nazwa Krynicy powstała
niewątpliwie od zdroju,który wytryskał dużym strumieniem tuż pod wyniosłą
górą lesistą, obecnym parkiem zdrojowym. Początek zdroju i początek
jego własności leczniczych przystroiła legenda w szaty poetyczno - religijne.
Pierwsza wiadomość o zdrojach krynickich znajduje sięw dziele księdza
Rzączyńskiego z r.1921. W pośmiertnym wydaniu książki tego autora z
roku 1745 są już wyraźne wzmianki oużywaniu wód krynickich w celach
leczniczych. Przy pierwszym rozbiorze Polski, na podstawie konwencji
między trzema zaborcami z5 sierpnia 1772r. zajęła Austria znaczną część
Małopolski, razem z dobrami Muszyńskimi, a zatem i z Krynicą. Rządy
swoje rozpoczęła Austria od zniesienia klasztorów i konfiskatydóbr kościelnych.
To też dobra Muszyńskie a z nimi i Krynica przeszły na własność skarbu
austriackiego, któty utworzyłz nich tzw. ,,fundusz religijny".
Rząd austriacki, badając bogactwa zabranego kraju i dowiedziawszy się
owłaściwościach wód krynickich, deleguje w latach 1788-1795 radcę górniczego
i profesora Uniwersytetu Lwowskiego Haltazara Hacquet, który przeprowadza
analizę wody zdroju głównego. Sam zdrój głównyz przyległymi gruntami
był własnoscią włościan krynickich. Komisarz obwodowy z Nowego Sącza
Franciszek Stixw.Sauenberger nabył 24 kwietnia 1793r zdrój główny i
przyległe grunta w obszarze około 3 morgów, od 14 włościanza cenę 204
złp, a w roku 1800 odstąpił Zarządowi Kameralnemu Dóbr Muszyńskich nabyte
grunta.W roku 1803 Zarząd Kameralny przystąpił do budowy domu o 6 pokojach
i 9 komórkach łazienkowych.Frekwencja gości wynosząca początkowo 70
osób, podniosła się w r. 1805 do liczby 180.
W roku 1806 Gubernium Galicyjskie wysłało do Krynicy Komisję, a na
podstawie jej sprawozdania postanowiono budowę dróg łączących Krynicę
z Nowym Sączem i Duklą, budowę łazienek idomów mieszkalnych dla kuracjuszy,
ocembrowanie zdrojów mineralnych, założenie parku i ustanowienie stałego
lekarza zdrojowego.Skutkiem tych zarządzeń, frekwencja gości podniosła
się znacznie i w r. 1810 wynosiła 532 osoby, a ilość wysyłanej wody
mineralnej doszła do 15 000 flaszek rocznie W tym czasie wybudowano
murowaną stajnię i wozownię,
zwaną później domem ,,Pod zamkiem" /zburzonym w r.1932/. Wybudowano
też dom ,,Pod Czarnym Orłem" i ,,Dom Komisyjny", w którym
od r. 1855 mieścił się Sąd Powiatowy i Urząd Podatkowy,przeniesiony
w roku 1890 do Muszyny. Dom Komisyjny przebudowano na szkołę powszechną.
Z powodu wojen napoleońskich i innych ówczesnych nieszczęść krajowych,
Krynica chyli się ku upadkowi w dość szybkim tempie.Oddawana w dzierżawę
jako przedsiębiorstwo prywatne, wyzyskiwana przez dzierżawców często
się zmieniających doszła do tego, że w r. 1852 postanowiono rozebranie
wystawionych budynków i skasowanie raz na zawsze zakładu zdrojowego.
Po ustąpieniu jednak ostatniego dzierżawcy Krynica przeszła pod bezpośredni
zarząd prefektury dóbr Muszyńskich i mimo znacznego zniszczenia, zaczęła
się podnosić, co wpłynęło decydująco na zaniechanie zamiaru z r. 1852.
W r. 1856 delegujerząd komisję do Krynicy pod przewodnictwem prof.dr
Jozefa Dietla i to staje się początkiem nowegorozwoju zdrojowiska.Postulaty
tej nowej komisji były w dość szybkim tempie przez rząd wykonywane.Wybudowano
przy deptaku 3 domki: "Pod Topolami" , "Pod Szwajcarem
i "Pod Trąbką", podwyższono o piętro dom"Pod Zamkiem",
ujęto zdrój główny w kamienną cembrzynę, wybudowano kaplicę,otwarto
aptekę. Budowę łazienek istniejących do dziś pod nazwą "Stare Łazienki"
rozpoczęto dopiero w r.1863, a ukończono w r. 1886. Koszt budowy wynosił
150 000 zł. Po ukończeniu łazienk ożywił się bardzo ruch budowlany w
Krynicy. Rząd sprzedał w r.1869 13 placów pod budowę will. Podczas,
gdy w r. 1856 było w Krynicy 57 wszystkich pokoi dla gości, to już w
roku 1873 w 66 domach było razem 630 pokoi gościnnych. cdn...
|
